DİŞ DOLGUSU

Dolgu Gerekip Gerekmediğini Anlamak

• • • Diş hekiminizin dişinizde çürük olup olmadığını anlamak için birkaç yöntemi vardır. Bunlar;
    • Gözlem: Hepsi olmasa da dişlerinizdeki bazı renk değiştirmeler çürüme belirtisi olabilir. Diş hekiminiz sond denilen sivri uçlu metal aleti kullanarak olası çürük işaretlerini arar. Sağlıklı diş minesi serttir ve sondun yarattığı baskıya direnç gösterir. Çürük mine ise yumuşaktır ve alet hafifçe içine girer.
    • Çürük Boyası: Bunla dişler çalkalanır. Boya çürük yerlere yapışır ve sağlam yerlerin üstünde kalmaz.
    • Röntgen: Röntgen diş hekiminin yüzeyde olmayan çürükleri görebilmesini sağlar. Ama röntgen küçük çürükleri görmekte çok başarılı değildir. Mevcut dolgular çürüğün görünmesini engelleyebilir.
      Çürüme dolgu için tek sebep değildir. Diğer sebepler;
    • Çatlak veya kırık diş

Normal olmayan kullanımdan dolayı aşınan dişler:

• • • Tırnak yeme
    • Diş gıcırdatma (bruksizm)
    • Dişlerinizle birşeyler açmak

Dolgunun Adımları

Dolgu yaptırmaya diş hekimine gittiğinizde ilk önce çürüğün alınacağı alan lokal anestezi uygulanarak uyuşturulur. Daha sonra diş hekimi el aletleri veya frez yardımıyla çürüğü temizler. Çürüğün alınmasında lazer de kullanılabilir.

İlk başta diş hekimi yüksek hızlı bir aeratör ( tanıdık vınlama sesini çıkaran) yardımıyla sert mine tabakasını aşar. Aeratör hassas bir şekilde çürüğü temizlenerek, dolgunun yerleştirileceği alanı belirlenir. Diş hekimi dişin ikinci tabakası olan dentine ulaştığında daha düşük hızda bir angldruva kullanmaya başlar çünkü dentin tabakası mineye göre daha yumuşaktır.

Temizleme aşamasında diş hekimi el aleti kullanarak çürüğün hepsinin temizlendiğinden emin olur.
Bütün çürük temizlendiğinde, diş hekimi boşluğu şekillendirerek dolguya hazırlar.

Her değişik dolgu için değişik şekillendirmeler gerekir. Diş hekimi dişin sinirini korumak için baz veya örtücü kullanabilir. Baz veya örtücü kompozit reçine, cam ionomer, çinko oksit, eugenol veya kalsiyum esaslı başka bir maddeden yapılabilir. Bazı materyaller dişi çürükten korumak için fluorid salgılarlar.

Eğer diş hekimi kompozit dolgu yerleştirecekse önce asit jeli kullanarak dişi hazırlaması gerekebilir. Asitleme dişin yüzeyinde (özellikle mine tabakasında) minik gözenekler açar. Bu gözenekler dolgunun dişe sıkıca yapışmasını sağlar. Bugünkü gelişmeler kullanılan fosforik asidin kullanımına gerek bırakmayan tek aşamalı ajanlar çıkartmıştır ama kompozitlerde fosforik asidin oluşturduğu pürüzlenmeyi elde edemedikleri yönünde tartışmalar hala mevcuttur.

Sonrasında kullanılan bonding ismi verilen materyal ise kompozit reçine ile diş dokularının birbirine bağlantısını sağlar, doğru uygulandığında mikro sızıntıya engelleyerek dişin çürümesini de engeller. Bunun üzerine de kompozit dolgu maddesi bir hamur halinde tüplerden çıkartılarak spatül vasitasıyla diş yüzeyine uygulanır ve sertleşmesi için mavi led veya halojen ışık kullanılır, bunlar belirli bir dalga boyunda ışıklardır ve kompozitin içindeki aktivatörleri polimerize ederek süreci başlatırlar.

Dolgu yerleştirildikten sonra diş hekimi gereken düzeltmeleri yapıp yine döner aletlere takılan fırçalar kullanarak dişi cilalar ve diş minesi gibi parlatır.

Dolgu Sonrası

Bazı insanlar dolgu sonrasında hassasiyet hisseder. Diş, basınca, havaya, şekerli yiyeceklere, sıcak ve soğuğa karşı hassas olabilir.

Çoğu durumda hassasiyet 1-2 hafta içinde geçer. Bu zamana kadar hassasiyete yol açan şeylerden kaçınmanız gerekir. Eğer hassasiyet çok fazla ve zamanla geçmiyorsa diş hekimine başvurmanız tavsiye edilir.

Hissettiğiniz hassasiyeti diş hekiminin bilmesi önemlidir. Diş hekimi bir sonraki dolgunuzda hassasiyeti azaltmak için daha farklı materyaller kullanabilir. İnsanların değişik maddelere tepkileri farklıdır. Diş hekiminin hastanın hangi maddeye nasıl tepki vereceğini önceden anlaması imkansızdır.

Diş hekimine hassasiyetten bahsederken olabildiği kadar detay verdiğinize emin olun. Bu bilgi daha sonra ne yapılacağının belirlenmesinde yardımcı olabilir. Diş hekimi dolguyu çıkarıp yerine yenisini koyabilir. Aynı zamanda dişe örtücü veya hassasiyet giderici uygulayabilir. Eğer dolgu çok derinse problemin çözülmesi için kanal tedavisi yapılması gerekebilir.

Hassasiyet haricinde, bazı insanlar çiğneme sırasında rahatsızlık hissedebilirler. İki çeşit acı vardır ve ikisinin de sebepleri farklıdır.

• Birinci tür acı çiğneme sırasında görünür ve zamanla kötüleşir. Bunun sebebi ısırmanızı engelleyen dolgudur. Anestezi geçer geçmez bunu hissedersiniz. Diş hekiminize danışın. Dolgunun şekillendirilmesi veya yüksekliğinin alınması için kliniğe gitmeniz gerekebilir.
• İkinci tür rahatsızlık dişleriniz birbirine dokunduğunda ortaya çıkan çok keskin bir acıdır. Buna galvanik şok denir. İki metalin (yeni dolgu ve daha önceki bir dolgu) ağız içinde elektrik akımı oluşturmasından kaynaklanır. Bu durum alt dişte amalgam, üst dişte altın kaplama varsa görülebilir.Diş hekimi dolguyu yerleştirdikten sonra cilalar fakat yine de gözden kaçan keskin uçlar kalabilir. Bu durumda herhangi bir yaralanmayı engellemek için en kısa sürede diş hekimine gidip dişi düzeltirmeniz gerekir.

Geçici Dolgular

Geçici dolgu (genelde beyaz, gri veya kirli beyaz olurlar) aşağıdaki durumlarda kullanılır:

• Tedavi bir seanstan uzun sürecekse.
• Diş hekimi dişinizin iyileşmesi için bir süre beklemeyi öneriyorsa.
• Temizlenen bölge derinse ve dişin sinirleri ortaya çıktıysa.
• Acil diş tedavisi gerekiyorsa.
  Geçici bir dolgu dişinizin daha iyi olmasını sağlayabilir. Çünkü dolgu dişi kapayarak dişin sinirlerini bakterilerden korur ve hassasiyeti azaltır.Geçici dolguların bazıları içlerinde öjenol denilen ağrı kesme özelliği olan karanfil yağı içerebilirler ama sonrasında kompozit dolgu yapılacak dişlerde öjenol içeren geçici dolgular bağlantıyı daha sonradan engelleyebileceği için kullanılmamalıdırlar.Geçici dolgular sonsuza kadar dayanamazlar. Genelde bir süre sonra kırılır, düşer veya yıpranırlar. Geçici dolgunuz varsa değiştirmek için diş hekiminize gitmeniz tavsiye edilir. Eğer yapmazsanız dişiniz enfekte olabilir.Dolgu neden değiştirilir?Dolgular sonsuza dek dayanmazlar. Renkleri kararabilir. Örneğin amalgam (gümüş) dolgularda aşınma ve kararma gözlenir. Kompozit ve diş rengindeki dolgularda lekelenmeler, kararmalar ve sararmalar gözlenebilir. Çiğneme sırasında dişlerin ve dolguların üstüne çok büyük bir basınç biner. Herhangi bir problem olmasa bile bazı dolgular zamanla eskir, aşınır ve değiştirilmeleri gerekir. Eğer dolguda çatlak, sızıntı varsa veya dolgu düştüyse değiştirilmesi gerekir.Yiyecek kalıntısı veya bakteriler dolgudaki çatlaktan dolgunun altına sızabilirler. Bu bölgeyi temizleyemediğinden bakteriler yiyecek kalıntılarıyla beslenerek diş çürümesine yol açan asitleri üretirler. Dolgu altındaki bir çürük çok ciddileşene kadar farkedilmeyebilir. Bu yüzden dolgularınızı düzenli olarak kontrol ettirmeli ve problem varsa değiştirtmelisiniz.

  Düşen Dolgular

  Dolgular birkaç sebepten düşerler:
• Büyük dolgulu bir dişle sertçe ısırarak dişi veya dolguyu kırarsınız.
• Kullanılan dolgu malzemesi dişi eski formuna kavuşturamaz. Örneğin, ön dişlerinizden birinin büyük bir parçası kırıldıysa tahminen en iyi çözüm porselen (diş renginde) kuron veya inley/onley restorasyondur (porselen dolgu). Bazı durumlarda diş hekimi kompozit dolgu da kullanabilir. Ama kompozit çok büyükse sert bir ısırış plastik malzemeyi kırabilir.
• Hazırlanan kavite iyi izole edilemezse dolgu yerleştirilemeden tükürük dolar. Sonuç olarak dolgu dişe iyi yapışmaz ve düşebilir.
  

  Çatlamış Dolgular

  Hem amalgam hem kompozit dolgular kırılabilir. Eğer dolgu diş yüzeyinden yüksekse ve ısırma baskısının çoğunu alıyorsa çatlaklar oluşur. Çatlaklar aynı zamanda çiğneme ve ısırma olaylarından dolayı da olur.
  Dolgunun çevresinde küçük çatlaklar oluşabilir. Bunlar genelde zamanla olur ve kolayca tedavi edilebilirler.

  Sızıntı Yapan Dolgular

  Eğer dolgunun bir kenarı dişe tam yapışmamışsa dolguda sızıntı olduğu söylenir. Kalıntı ve tükürük buradan dişin içine sızar ve bu da çürüme, renk değiştirme ve hassasiyete yol açar.
  Sızıntı hem amalgam hem de kompozit dolgularda olabilir. Bazen amalgam dolgu yerleştirildikten sonra sızıntı yapar. Bunu soğuğa karşı oluşan hassasiyetle kolayca anlarsınız. Bu hassasiyet takip eden iki – üç haftada azalır ve sonra yok olur. Bu süre zarfında amalgam dolgu doğal olarak aşınır ve bu aşınma dolgunun kenarlarını kapayarak sızıntıyı engeller.
  Kompozit bir dolgu tükürükle dolabilir. Bu, dolgu ve diş arasındaki bağı zayıflatarak sızıntıya yol açar. Diğer durumlarda, diş ile dolgunun birleştiği yerlerde küçük açıklıklar olabilir. Bu boşluklar, dolgu yerleştirildiğindeki çekmeden dolayı oluşur. Kompozit dolgu sonrası oluşan hassasiyet zamanla yok olur. Eğer yok olmazsa dolgunun değiştirilmesi gerekebilir. Dolgular zamanla eskiyerek sızıntı yaparlar ve bu dolguların değiştirilmesi gerekir.

  Eskimiş Dolgular

  Dolguların ortalama ömrü 5-8 sene arasıdır ama bu dişe, dişin durumuna, madde kaybına ve maruz kaldığı kuvvetlere bağlı olarak ciddi bir şekilde fark edebilir. Bazı dolgularınsa ideal şartlarda çok daha uzun ağızda kaldığı gözlenebilir.

  Diş Sıkma ve Gıcırdatma

  Eğer diş gıcırdatıyor veya sıkıyorsanız dolgularınızla problemleriniz olabilir. Dişinize uygulanan ekstra kuvvetler diş hassasiyetine ve dolgularda eskimeye neden olurlar. Diş sıkma ve gıcırdatma dişlerdeki dolguların çatlamasına da yol açar. Bu çatlaklar üzerine ışık tuttuğunuzda görebileceğiniz ince çatlaklardır. Sadece dolguların çatlayıp kırılması değil beraberinde dolguyu taşıyan sağlam ama ince kalmış diş duvarlarının da bu aşırı kuvvet karşısında kırıldığı durumlar sıklıkla gözlenir, bu açıdan diş sıkma ve gıcırdatma rahatsızlığı olan hastalar bunun için tedavi görmeli ya da koruyucu gece plağı vs gibi önlemler almalıdırlar.

  Dolguların Bakımı

  Diş hekimi kontrol ziyaretlerinde dolgularınıza bakar. Diş hekimi dolgunun çatladığını veya sızıntı yaptığını düşünüyorsa röntgen çekilmesi gerekebilir.
  Aşağıdaki durumlarda diş hekiminize görünün;
• Dişte hassasiyet varsa
• Çatlak varsa
• Dolgunun bir parçası düşmüşse
  Dolguların daha uzun süre dayanmaları için temizleme için düzenli doktor ziyareti, dişlerin fluoridli macunla fırçalanması ve günde en az bir kere diş ipi kullanımı gerekmektedir. Fluorid dişleri güçlendirerek olası çürükleri engeller. Diş hekimi aynı zamanda bu dişlerin uçlarına fluorid cilası da sürebilir.

  Dolguların Değişmesi

  Eski dolgunuzu çıkarmadan, diş hekimi tedavi seçeneklerini size anlatır. Eski dolguyu çıkarıp yenisini takmadan tamir etmek genelde mümkündür. Ama bütün dolgu değişecekse, diş hekimi kullanılacak olan malzemeyi yeniden değerlendirir. Diş hekiminize tercih ettiğiniz görünüm, şekil ve işlevselliği anlatın. Böylece diş hekimi de size en uygun malzemeyi seçebilir. Burada önemli olan amalgam dolguların değişmesi gerektiği zaman sökülmeleri esnasında çok fazla açığa çıkan civa buharı ve parçaları hem hasta hem de hekim ve yardımcı personeli için tehlikeli olabilir bunun için ekstra önlem alınması tavsiye edilir.